وقتی تاریخ از ناصرالدین شاه سخن می‌گوید، تنها به سال‌های سلطنت یا لحظه ترورش نمی‌پردازد؛ بلکه از سرنوشت عجیب مقبره‌اش هم سخن‌ها دارد. در این مقاله، به‌صورت دقیق بررسی می‌کنیم قبر ناصرالدین شاه کجاست، چرا تخریب شد و چه احتمالاتی درباره محل فعلی پیکر او وجود دارد.
ناصرالدین شاه قاجار که بود و چرا آرامگاه او مهم است؟
ناصرالدین شاه چهارمین پادشاه قاجار بود که حدود نیم‌قرن (۵۰ سال) بر ایران حکومت کرد. او نخستین شاه ایرانی بود که به اروپا سفر کرد، عکاسی را وارد کشور نمود و برخی اصلاحات جزئی انجام داد. اما در کنار این اقدامات، حکومت او با استبداد، امتیازدهی به بیگانگان و فقر گسترده مردم همراه بود. به همین دلیل، حتی پس از مرگش، سرنوشت قبرش نیز پر از ابهام باقی ماند و حالا بسیاری می‌پرسند: قبر ناصرالدین شاه کجاست؟
ترور ناصرالدین شاه در شاه‌عبدالعظیم؛ نقطه پایان قدرت یک پادشاه
۱۲ اردیبهشت ۱۲۷۵، ناصرالدین شاه برای زیارت به حرم حضرت عبدالعظیم رفت. درست پیش از ورود به ضریح، با شلیک گلوله‌ای از سوی میرزا رضای کرمانی، جان باخت. این اتفاق تاریخی، نه‌تنها سلطنت او را پایان داد بلکه باعث شد محل دفن او هم معنایی سیاسی به خود بگیرد. از همان‌جا بود که پرسش قبر ناصرالدین شاه کجاست، به یکی از مرموزترین پرسش‌های تاریخی تبدیل شد.
آرامگاه اولیه ناصرالدین شاه؛ تالار مرمر پرشکوهی که دیگر نیست
پس از ترور، پیکر ناصرالدین شاه به تالار مرمر در حرم حضرت عبدالعظیم منتقل شد. این تالار مجلل، مختص پادشاهان قاجار بود و با آینه‌کاری، سنگ‌های مرمر و کتیبه‌های زیبا تزئین شده بود. در آن زمان، بسیاری تصور می‌کردند که این مکان برای همیشه ماندگار خواهد بود؛ اما حالا باز هم می‌پرسیم: قبر ناصرالدین شاه کجاست وقتی هیچ اثری از آن تالار باقی نمانده است؟
چه اتفاقی برای آرامگاه ناصرالدین شاه افتاد؟ روایت یک تخریب تاریخی
در دوران حکومت رضاخان پهلوی، سیاست حذف نمادهای قاجاری به‌صورت جدی پیگیری شد. آرامگاه ناصرالدین شاه به‌عنوان یکی از نمادهای سلطنت قاجار، تخریب شد. سنگ قبرها شکسته شدند، دیوارها و آینه‌کاری‌ها تخریب گشتند و در نهایت چیزی از آن باقی نماند. این واقعه، دلیل عمده‌ای برای پرسش امروزی ماست: قبر ناصرالدین شاه کجاست اگر حتی محل دفنش را هم از تاریخ پاک کرده‌اند؟
روایت‌های متناقض درباره بقایای جسد ناصرالدین شاه
با نابودی آرامگاه، این سؤال پیش آمد که استخوان‌های شاه به کجا رفت؟ در میان روایت‌های موجود، سه احتمال جدی وجود دارد:
• 1. دفن مجدد در صحن دیگر حرم عبدالعظیم به‌صورت گمنام
• 2. انتقال شبانه به بقعه امامزاده عبدالله در شهرری
• 3. دفن بقایا در مکانی محرمانه برای جلوگیری از بی‌احترامی عمومی
در هر ۳ حالت، پاسخ همچنان مبهم است. و باز تکرار می‌کنیم: قبر ناصرالدین شاه کجاست؟
آیا محل فعلی دفن ناصرالدین شاه مشخص است؟
پاسخ روشن این است: خیر. نه دولت، نه سازمان میراث فرهنگی و نه تاریخ‌نگاران، محل قطعی دفن بقایای ناصرالدین شاه را تأیید نکرده‌اند. این یعنی، امروز حتی سنگ قبری برای ناصرالدین شاه وجود ندارد. باز هم جای این پرسش باز است: قبر ناصرالدین شاه کجاست وقتی نشانه‌ای از آن دیده نمی‌شود؟
نظرات پژوهشگران درباره قبر ناصرالدین شاه
برخی محققان قاجارشناس، از جمله اساتید دانشگاه تهران و پژوهشگران موزه‌های ملی، باور دارند که هنوز بخش‌هایی از جسد شاه در یکی از سرداب‌های شاه عبدالعظیم وجود دارد. برخی نیز احتمال می‌دهند که مأموران حکومت پهلوی جسد را شبانه جابه‌جا کرده‌اند. این اختلاف نظر، اهمیت پرسش قبر ناصرالدین شاه کجاست را دوچندان می‌کند.
مقایسه با مقبره سایر پادشاهان ایران؛ چرا فقط قبر ناصرالدین شاه نامعلوم است؟
در میان پادشاهان ایرانی تنها موردی که هیچ نشانی از آرامگاهش باقی نمانده، ناصرالدین شاه است. این یعنی قبر ناصرالدین شاه کجاست هنوز سوالی بی‌پاسخ مانده. به غیر از قبر ناصرالدین شاه، قبر رضا شاه نیز در دوران انقلاب به دست نیروهای انقلابی تخریب شد. آرامگاه او در شهر ری قرار داشت. به‌جز این موارد دیگر روایتی مبنی‌بر تخریب قبر یا منهدم‌کردن جسد شاهان ایرانی به‌گوش نرسیده است.
نقش سیاست و تاریخ در نابودی قبر ناصرالدین شاه
تخریب قبر ناصرالدین شاه تنها یک اقدام عمرانی نبود، بلکه نمادی از تقابل دو حکومت بود؛ قاجار و پهلوی. رضاشاه تلاش می‌کرد با حذف نشانه‌های قاجار، مشروعیت حکومت خود را تثبیت کند. در این روند، قبر ناصرالدین شاه اولین قربانی نبود، اما بی‌شک یکی از مهم‌ترین‌ها بود. و این سیاست، باعث شد امروز ندانیم قبر ناصرالدین شاه کجاست و چرا نشانی از آن باقی نمانده است.
آیا امکان بازسازی آرامگاه ناصرالدین شاه وجود دارد؟
برخی پژوهشگران پیشنهاد کرده‌اند که مکانی نمادین برای یادبود ناصرالدین شاه ساخته شود. اما عدم وجود مستندات دقیق و نبود بودجه و حمایت دولتی، مانع تحقق این پیشنهاد شده است. تا زمانی که این بازسازی انجام نشود، پرسش قبر ناصرالدین شاه کجاست همچنان باز خواهد ماند.
حالا که به‌دنبال مطالب جالبی هستید پیشنهاد می‌کنیم بخش اطلاعات عمومی سایت را ازدست ندهید. مطالب این قسمت از سایت حتما برای‌تان حالب، مفید و سرگرم‌کننده خواهد بود.
نتیجه‌گیری
قبر ناصرالدین شاه کجاست؟ پاسخی که هنوز در تاریخ گم شده است. در پایان باید گفت: ناصرالدین شاه در تالار مرمر حرم عبدالعظیم دفن شد.
آرامگاه او به دستور حکومت پهلوی تخریب شد. هیچ اثر رسمی یا سنگ قبر امروزی از او باقی نمانده.
روایت‌های متعددی از انتقال یا دفن مجدد پیکر او وجود دارد. هنوز هیچ‌کس نمی‌داند قبر ناصرالدین شاه کجاست و این راز همچنان در دل خاک پنهان مانده است.
گفتگو در مورد این post